مطلب ذیل نیز از آقای نوری با محوریت موضوع رمضان است :
جادوی کلمات در آیات روزه
یکی از کشفیات علمی جدید دربارة ذهن
انسان این است که رابطة ما با دنیای بیرون براساس واقعایت صرف نیست بلکه براساس
برداشتها و مدلهای ذهنی ما از واقعیات خارجی و بیرونی است بنابراین با تغییر
مدلها و انسانی
کردن برداشتها از واقعیات، میتوانیم
دنیای مطلوب و مورد قبول خویش را طراحی کنیم و بسازیم، کشف مهم
دیگر این که میتوان دنیا را به گونهای دید که در مقابل آن عاجز، ناتوان،
افسرده، ناامید و گرفتار حال بد شد یا میتوان دنیا را به گونهای نگریست که برخورد با
آن قوی و امیدوار بود و حالی خوش و خوب داشت و آن را به نسبت در اخیتر گرفت به
کمک نوعی از ذهنیتها و هماهنگی سیستم اعصاب و زبان میتوان به عمل، اجرا و نتیجه
رفت و کامیاب و موفق بود و با نوعی دیگر از ذهنیت غیرفعال، تنبل، بیاراده و گرفتار و
تلاشهای مذبوحانه و بیحاصل شد. به مثداق هر عملی را عکسالعملی است هر
ذهنیتی، ویژگی، خاصیت نقش و اثر خاص خود را دارا است.
برنامهریزی از طریق سیستم اعصاب و
کلام (nlp) علم شناخت ذهنیت و مدل سازی رفتار انسان و طراح مدلهای علمی، اجرا، نتیجه،
موفقیت، خلاقیت، تفاهم، شادی، توافق، مدیریت، رهبری، برجستگی و سرآمدی انسان است که به
وسیلة ریچارد بندلر و جان گرایندر به وجود آمده است.
یکی از بحثهایی که در برنامهریزی از
طریق سیستم اعصاب و کلام
(nlp) مطرح است چگونگی
استفاده از کلمات درست و نقش باز هیجانی کلمات بر احساس میباشد. استفاده از کلمات پر
احساس میتواند تأثیر شگفتانگیزی بر روحیة ما داشته باشد. یکی از کارشناسان در این
امر چنین میگوید: سالها من عملا شاهد این نکته بودهام که اگر در گفت و گوهای
خود با اشخاص، یک کلمة اصلی را تغییر دهیم بلافاصله تغییری در «احساس» آن فرد به
وجود میآید که غالباً تغییری رفتاری را به دنبال دارد. بعد از مدتها کار کردن با
صدها هزار نفر، اکنون میتوانم با یقین کامل مطلبی را به شما بگویم که شاید در
وهلة اول باور نکنید: با تغییر عادات کلامی و عوض کردن کلماتی که همیشه آنها را برای
تشریح عواطف خوب به کار میبرید، میتوانید بلافاصله شیوة تفکر، احساس و زندگی خود
را عوض کنید.
کلمات دگرگون کننده تأثیر فراوانی بر ما و هم بر
دیگران دارند این کلمات میتوانند احساسات ما را تخفیف دهند یا آنها را تشدید کنند.
بررسیهای انجام شده دربارة سایکونورو ایمونوژی (ایمنی عصبشناسی روانی) و تأثیرات تن
و روان نشانگر این است که کلمات، تأثیر بیوشیمیایی شدیدی در بدن ایجاد میکنند.
نرمان کازینز دربارة حاصل تجربههای دوازده سالة خود در مورد بیش از دو هزار
بیمار میگوید: بارها مشاهده کردم که بیمار به محض اینکه بیماریاش تشخیص داده میشود و
برچسبی روی عارضة او میزنیم و آنرا با نامهایی از قبیل؛ سرطان یا بیماری
قلبی مشخص میسازیم حال بیماری رو به وخامت میگذارد. این برچسبها بیمار را میترساند
و در او حالت بیچارگی و افسردگی ایجاد میکند که این حالات، عملا قدرت ایمنی و
دفاع طبیعی بدن را کاهش میهد. همچنین تحقیقات نشان داده است که اگر بیمار، از شر
افسردگیها ناشی از این برچسبها خلاص شود، سیستم دفاعی بدن به طور اتوماتیک تقویت
میشود.
از جمله نکات قابل توجه در قرآن، بار هیجانی کلمات و
خطابها قرآنی است. این کلمات پراحساس در آیات مرتبط با روزه دیده میشود. این
کلمات اگر با توجه خوانده یا شنیده شود اثر عجیب و شگرفی بر شیوة تفکر، احساس و زندگی
ما میگذارد. بار کلمات مربوط به روزه از آیه 183 تا 185 سورة بقره در تفسیر
المیزان چنین بیان شده است؛ این آیات یک غرض را دنبال میکنند؛ وجوب روزة ماه مبارک
رمضان. دو آیة اول جنبة مقدمه چینی و آماده سازی روانی دارد. از آنجا که در آیة سوم
بحث از یک تکلیف واجب است و احتمال سرپیچی مکلف وجود دارد برای اینکه اضطراب ذهن به
تدریج از بین برود، شارع در ابتدا به تخفیف و تسهیلی که در شرع در خصوص این عبادت
در نظر گرفته شده است و نیز ذکر فوائد و خیر دنیوی و اخروی اشاره دارد. به این مقدمات
و تسهیل گرایی روانی توجه
کنید:
الف) یا ایهاالذین امنوا،
شروع آیه با خطاب و ندای زیباست که در
تأثیر گذاری پیام نقش برجستهای دارد. در روایت میخوانیم؛
لذت خطاب «یا ایهاالذین امنو» سختی روزه را آسان میکند.
ب) یا ایهاالذین امنوا، به
منظور توجه دادن مردم به صفت و نگرش
ایمانی آنهاست وگرنه میفرمود ای مردم یعنی چون شما به صفت ایمان
آراسته شدهاید، پس هر حکمی را که از سوی خدایتان میآید، بپذیرید هرچند برخلاف مشیات
و ناسازگار با عاداتتان باشد. بیتردید تکریم شخصیت و توجه به ارزشمندی مؤمنان
زمینة انجام عبادت روزه را آسان
میکند.
ج) یا ایهاالذین ... کتب
علیکم الصیام کما کتب علیالذین من
قبلکم لعلکم تتقون، ای کسانی که ایمان آوردهاید روزه بر شما واجب
شده همانطور که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود. با این بیان اشاره دارد به اینکه
این تکلیف و سختی آن منحصر به شما نبوده و در امتهای سابق نیز تشریع شده بود. بیتردید
فراگیر بودن یک تنیدگی و یا رنج و یا سابقه داشتن آن استرس در مردم، سبب کاهش
اضطراب و سختی آن میشود. و این مفهوم نزدیک به ضربالمثلی است که عربها دارند:
مصیبت وقتی عمومی شود، گوارا و قابل تحمل میشود.
د) یا ایهاالذین ... کتب
علیکم الصیام کما کتب علیالذین من
قبلکم لعلکم تتقون، وجوب روزه به امید با تقوا شدن و خویشتندار شدن
خودتان است. فایده داشتن تقوا مطلبی است که احدی در آن شک ندارد و تمایل فطری
افراد و لازمة عقلی زندگی برای کسب موفقیت، خیوشتنداری است.
خداوند میفرماید: فایدة اطاعات و نیکی
به خودتان برمیگردد و در واقع به گمشدة خودتان که به خاطرش
ایمان آورده اید میرسید. این تصویر سازی ذهنی مثبت از هدف و برجسته کردن «جذابیت
هدف» باعث تقویت انگیزه و تمایل شدید درونی برای رسیدن به مطلوب و تحمل سختیهای
راه است.
ه) در
ادامة آیات میفرماید؛ ایاماً
معدوداتٍ، تکلیف عبادی روزه، وقت چندانی از شما نمیگیرد. و عملی
نیست که تمامی اوقات شما را و حتی بیشتر اوقاتتان را بگیرد. طبق قواعد عرب نکرده
آمدن کلمة ایام (تنوین دار بودن و ال تعریف نداشتن) و اتصاف ایام به صفت معدودات برای
تکلیف نام برده به معنی ناچیز بودن مشقت آن است و با این کلمات مکلف را در انجام
این عبادت دل و جرأت
میدهد.
و) سپس با بیان نکاتی
میفرماید ما در این تکلیف رعایت
افرادی را که تکلیف برایشان طاقتفرسا است مثل بیماران مزمن،
پیرزنان و پیرمردان کردهایم. آنها به جای روزه یک مسکین را اطعام کنند و این فدیه
آنقدر مختصر است که همه توانایی آن را دارند. و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد،
تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرند. که آن مانع برطرف شده باشد.
ز) سپس میفرماید؛ «فمن تطوع
خیرا منهو خیر له» اگر کسی عمل خیری را
با رغبت و داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است از اینکه با
کراهت انجام دهد و این امر به یک نکتة روانشناختی اشاره دارد.
ح) بعد از بیان وجوب روزه
نیز میفرماید؛ روزة شما در ماه مبارک
رمضان است و آن ماهی است که کل قرآن در آن نازل شد در سورة قدر
نیز فرموده قرآن در شب قدر نازل شده که از هزار شب برتر است و ملائکه و روحالامین
جبرئیل در آن شب نازل میشوند و تا صبحگاه سرشار از رحمت برکت و سلامت است. تصویر
سازی ذهنی مثبت و عالی این عبارات و تصور رسیدن به برکات زیاد نقش تسهیلی در تحمل
فشارهای احتمالی ایجاد میکند و زمینة پذیرش مقداری تنیدگی برای رسیدن به فوائد
زیاد را فراهم میآورد.
ط) در آخر نیز خداوند با لحنی محبت آمیز میفرمایند؛ برایتان سهولت و آسانی را میخواهم نه دشواری را. مؤمنان به حکیم خداوند و حاکمانه بودن دستوراتش ایمان دارند و میدانند او بر همة امور عالم و قادر است و از ما سودی به او نمیرسد. در مجموع، شنیدن این کلمات (از اولیاء، مربیان، مفسران، قاریان قرآن، تلاوت خود با صدای خوب و زیبا) خواندن این عبارات با تدبیر و تکرار آنها در قالب تلاوت و حفظ سبب تقویت نگرش ایمانی و تبدیل باورهای ذهنی به باورهای قلبی مؤمنان میشود و بیتردید با فیلتر نگرش ایمانی قوی سبب سختیها، رنجها و مشقتهای تکالیف تشریعی و سختیهای تکوینی مثل بلاها و... آسان میشود.
با تشکر ، خیلی جالب بود .