از امیرالمؤ منین معنى ایمان را پرسیدند، فرمود:

شکیبایى را نیز چهار شعبه است : شوق و ترس و پارسایى و انتظار. پس ، هر که در او شوق بهشت باشد، باید که از شهوات دورى جوید و هر که از آتش دوزخ ترسد، باید که از محرمات اجتناب کند، و هر که در دنیا پارسایى گزیند، تحمل مصیبتها بر وى آسان شود و هر که در انتظار مرگ باشد، به کارهاى نیک شتاب کند.

و یقین را چهار شعبه است : بینایى هوشمندانه و دریافت از روى حکمت و پند گرفتن از چیزهاى عبرت آمیز و رفتن به روش پیشینیان . هر که از روى هوشمندى نگرد، حکمت بر وى آشکار شود و هر که از حکمت بر وى آشکار شود، آموخته است که چگونه از حوادث عبرت گیرد و هر که عبرت گرفتن را آموزد، گویى با گذشتگان در گذشته ، زیسته است .
و عدالت را چهار شعبه است : فهمى که به عمق چیزها رسد و علمى که حقایق را دریابد و داورى کردنى نیکو و راسخ بودن در بردبارى . آنکه نیکو فهم کند به عمق دانایى رسد و هر که به عمق دانایى رسد، از آبشخور احکام دین سیراب بیرون آید و هر که بردبارى را شعار خود سازد، در کارها تقصیر ننماید و در میان مردم ، ستوده زیست کند.
جهاد را نیز چهار شعبه است : امر به معروف و نهى از منکر و پیکار در راه دین و دشمنى با فاسقان . پس ، هر که امر به معروف کند، مؤ منان را پشتیبانى نیکوست و هر که نهى از منکر نماید، بینى منافقان را بر خاک مالیده و هر که در راه خدا پیکار کند، آنچه را بر عهده داشته به جاى آورده و هر که با فاسقان دشمنى کند و براى خدا خشمگین شود، خدا را در روز جزا خشنود ساخته است .
کفر را چهار پایه است : کنجکاوى بیهوده و خصومت کردن و انحراف از حق و دشمنى ورزیدن . کسى که در کارها بیهوده کنجکاوى کند، به حق نرسد. هر که به سبب نادانى به خصومت پردازد، همواره دیده اش از دیدن حق نابینا باشد و هر که از حق منحرف گردد، نیکى را بدى انگارد و بدى را نیکى پندارد و به باده گمراهى مست شود و هر که دشمنى ورزد، راههایش ناهموار و پر وحشت گردد و کارش دشوار شود و راه بیرون شدن بر او بسته ماند.
شک را نیز چهار شعبه است : جدال بیهوده و هول و هراس و دودلى و تسلیم . هر که جدال را عادت خود سازد شبش به روز بدل نگردد و هر که از کارهایى که در پیش دارد بترسد، واپس ماند و به مقصود نرسد و هر که به تردید و دودلى گرفتار آید، پس سپر سمهاى شیاطین شود و هر که به تباهى دنیا و آخرت تن در دهد، هم در دنیا هلاک شود و هم در آخرت .

منبع نهج البلاغه